Wypadanie włosów to najczęstszy problem dotyczący skóry głowy.
O nadmiernym wypadaniu włosów mówi się wtedy, gdy zaburzony zostaje cykl wzrostu włosów, a więc zakłócona zostaje równowaga między włosami w fazie wzrostu, a tymi w fazie spoczynku. Bardzo często takie łysienie jest stanem przejściowym oraz całkowicie odwracalnym. Istnieje również rodzaj łysienia trwałego i nieodwracalnego, który bardzo często powiązany jest z obumarciem mieszków włosowych.
Powody nadmiernego wypadania włosów mogą mieć różne podłoże. Do najczęstszych przyczyn zaliczyć możemy stres, zaburzenia hormonalne, skłonności dziedziczne, współtowarzyszące choroby, przyjmowanie niektórych leków, nieodpowiednią dietę, a także uszkodzenia mechaniczne i pourazowe.
Za większość przypadków utraty włosów zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, odpowiedzialne są hormony, które wywołują tzw. łysienie androgenowe. W przypadku mężczyzn testosteron (T) jest metabolizowany w mieszku włosowym przez enzym 5α-reduktazę do swej pochodnej dihydrotestosteronu (DHT), który prowadzi do miniaturyzacji mieszków włosowych, a w końcu do ich utraty, czego skutkiem jest wypadanie włosów.
U kobiet łysienie androgenowe występuje, wtedy gdy w wyniku zaburzeń hormonalnych wybrane mieszki włosowe cechuje zawyżona wrażliwość na androgeny, przy czym w surowicy, dotkniętych tym typem łysienia kobiet, nie stwierdza się zwiększonego ich poziomu. Skłonności do łysienia androgenowego są bardzo często dziedziczne, a proces ten doprowadza do przemiany długich włosów terminalnych w cienkie włosy mieszkowe. Hormony wpływają na wypadanie włosów u kobiet, które niedawno urodziły dziecko. Podczas ciąży estrogeny działają pobudzająco na wzrost włosów, wydłużając tym samym fazę anangenową. Około 2-3 miesiące po porodzie poziom estrogenów spada, co prowadzi do gwałtownego przejścia włosów w fazę telogenu i przejściowe wypadanie włosów. Podobny rezultat może także wystąpić po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych.
W wyniku zaburzeń hormonalnych, włosy tracą również kobiety w okresie menopauzy .
Wypadanie włosów towarzyszy również chorobom endokrynologicznym, jak na przykład zaburzeniom tarczycy czy chorobie Hashimoto.
Oprócz wspomnianych wyżej chorób endokrynologicznych (np. niedoczynność i nadczynność tarczycy) do utraty włosów mogą przyczynić się również choroby układowe (m.in. liszaj płaski, toczeń rumieniowaty, sarkoidoza) oraz zespół policystycznych jajników i anemia. Wpływ na łysienie mogą mieć też choroby zakaźne i gorączkowe takie jak kiła, dur brzuszny i plamisty, gruźlica, a także zapalenie płuc.
Na wypadanie włosów duży wpływ mają również choroby skóry, wśród których wyróżnić możemy łojotokowe zapalenie skóry czy grzybicę.
Utrata włosów prawie zawsze dotyczy osób z chorobami nowotworowymi, u których stosowana jest chemio- i radioterapia. Chemioterapia wiąże się z przyjmowaniem leków cytostatycznych, które niszczą nie tylko komórki rakowe, ale także inne komórki i tkanki, między innymi komórki cebulek włosowych. Radioterapia działa podobnie, a na włosy głowy ma duży wpływ, gdy naświetlanie dotyczy górnej części ciała .
Do leków, które przyczyniają się do nadmiernego wypadania włosów zaliczyć możemy leki przeciwzakrzepowe, takie jak heparyna czy kumaryna, a także przyjmowane w nadmiarze preparaty z witaminą A.
Bardzo silne sytuacje stresowe mogą również wywoływać łysienie, co jest pośrednio powiązane z hormonami. Jeśli ktoś posiada genetyczne skłonności do przekształceń testosteronu w dihydrotestosteron (DHT), wzrost kortyzolu w skutek stresu może nasilić proces tych przemian i wówczas mamy do czynienia z łysieniem androgenowym. Stres może być także jedną z przyczyn tzw. łysienia plackowatego, w którym utrata włosów ma na początku charakter miejscowy, czyli powstają ogniska wyłysienia .
Także dieta uboga w białko może skutkować niedostatecznym odżywieniem mieszka włosowego. Bardzo podobny skutek występuje, gdy w organizmie brakuje żelaza i cynku. To dlatego nadmierne wypadanie włosów dotyczy często osób, które chorują na bulimię i anoreksję, a przy tych chorobach organizm nie otrzymuje wartościowych składników odżywczych, mikroelementów oraz witamin.
W wyniku niewłaściwej pielęgnacji trudno jest utracić całkowicie włosy, ale można doprowadzić do ich dużego przerzedzenia. Przyczynić mogą się do tego agresywne i częste zabiegi fryzjerskie w postaci trwałej lub farbowania, a także noszenie długotrwale ciasno upiętych włosów, co osłabia mieszki włosowe.
Bibliografia:
R. Michałowski, Choroby włosów i skóry owłosionej, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1985, s. 114
W. Kostanecki, Choroby włosów, Państwowy Zakład Wydawnictw Learskich, Warszawa 1970, s. 36
S. Jabłońska. T. Chorzelski, Choroby skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001, s. 435